Raising kids is a long-term investment…

आजच्या वेगवान आणि झपाट्याने बदलणाऱ्या माहिती तंत्रज्ञानाच्या युगात पालकांना आपल्या मुलांचे मनाप्रमाणे संगोपन करणे सोपे नाही. आजच्या युगात जीवघेणी स्पर्धा दिवसेंदिवस तीव्र होत चालली आहे, शाळा, महाविद्यालये, क्लासेस, विविध आवडीचे वर्ग, दूरचित्रवाणी आणि इतर मनोरंजनाची साधने यांचे आक्रमण वाढत चालले आहे, सांस्कृतिक मूल्ये घसरत चालली आहेत, मुले कशी जगतील? त्याच्या/तिच्या व्यक्तिमत्वाचा विकास कसा करायचा, हुशार पालकाची पालकत्वाची भूमिका कशी पार पाडायची? सर्व सुजाण पालकांनी याचा गांभीर्याने विचार करावा. जर तुम्हाला रसाळ फळे आणि सुंदर, सुवासिक फुले हवी असतील तर तुमच्या बाळाला योग्य वेळी योग्य पद्धतीने वाढवण्याशिवाय पर्याय नाही. यासाठी, एक पालक या नात्याने, तुम्ही अंतर्मुख होऊन तुमच्या मुलाला भविष्यात आनंदी, समाधानी आणि आनंदी बनवण्याबद्दल कृतज्ञ असले पाहिजे, म्हणून तुम्ही तुमच्या लाडक्या मुलासाठी आणखी थोडा वेळ द्यावा. हा वेळ त्याच्या/तिच्या निर्मितीसाठी राखून ठेवला पाहिजे. हे सर्व तुमच्या मनाने आणि मनाने करा, ही तुमच्या भविष्यातील गुंतवणूक आहे.

आजच्या माहिती तंत्रज्ञानाच्या युगात शिक्षणाला खूप महत्त्व आहे. शिक्षणाशिवाय मोक्ष नाही. “शिक्षण हे सर्व प्रगतीचे प्रवेशद्वार आहे. शिक्षण ही भविष्यातील गुंतवणूक आहे तसेच सामाजिक परिवर्तनाचे साधन आहे. यापैकी अनेक उपदेशात्मक वाक्ये आपल्या दैनंदिन वाचनात, बोलण्यात आणि ऐकण्यात दिसतात. यावरून शिक्षणाचे महत्त्व, विशेषतः चांगले, दर्जेदार आणि उपयुक्त शिक्षण दिसून येते. अन्न, वस्त्र, घर, आरोग्य आणि शिक्षण या प्रत्येकाच्या मूलभूत गरजा आहेत. योग्य ज्ञान सर्व या गरजा शिक्षणातून येतात.

अन्न, वस्त्र, निवारा, आरोग्य आणि शिक्षण या प्रत्येकाच्या मूलभूत गरजा मानल्या जातात. या सर्व गरजांचं योग्य आकलन शिक्षणातून होतं. शिक्षण हा “जीवनाचा मार्ग” आहे जो सतत प्रगत आणि विस्तृत होत असल्याचे म्हटले जाते. शिक्षणामुळे अनेक चांगल्या संवेदनांचा विस्तार होतो. दृष्टीचे क्षेत्र व्यापक होते. शिक्षण माणसाला विशिष्ट मूल्य प्रदान करते. पालकांनी प्रथम शिक्षणाचे महत्त्व आणि मूल्य जाणून घेतले पाहिजे. मग ते पेरणे, मूळ करणे आणि वाढणे सोपे होते. शिक्षण ही एक कोट्यवधी मालमत्ता आहे जी इतर कोणत्याही पेक्षा सतत “वाढत” आहे.

बरेच पालक पती- पत्नी पाल्याच्या बाल्य, किशोरवयीन अवस्थेत त्यांच्याकडे पुरेसे लक्ष न देता त्याने/ तिने युवा अवस्थेत प्रवेश केल्यावर लक्ष देण्यास सुरुवात करतात म्हणजे पाल्य इ.१० वीत आल्यानंतर पालक जागृत होतात. त्यांनी उत्तम गुण मिळवावेत यासाठी धावाधाव करतात. खासगी शिकवणी, क्लासेस इत्यादींची शोधाशोध करतात. मार्गदर्शक, गाईडस्, नोट्स्, बाजारात जे जे म्हणून काही उपलब्ध होईल, ते आपल्या पाल्याकडे आणून टाकतात. हे केले म्हणजे पालक म्हणून आपले कर्तव्य संपले, असे समजतात. येथेच पालक म्हणून पालकांची चूक होते.

सुरुवातीला जमिनीची काहीच मशागत न करता त्या जमिनीत एखादी बी पेरल्यावर ते त्या जमिनीत कसेबसे अंकुरते, वाढते, जमिनीच्या वर येऊन आकाशाकडे झेपावू लागते. बी पेरण्यापूर्वी जमिनीची काहीच मशागत न करता बी पेरणे जसे चुकीचे आहे तसेच तुमच्या पाल्याच्या बाबतीतही ऐनवेळी लक्ष देणे अंतिमतः पाल्याच्या व पालकांच्या अहिताचे आहे. असा पाल्य तो अथवा ती भावी आयुष्यात कसा सक्षम होऊ शकेल? त्यांच्यात संघर्ष निर्माण करण्याची क्षमता कशी निर्माण होईल? ज्यांच्या उज्वल भवितव्यावर तुमची मदार आहे त्या पाल्याकडून तुमच्या अपेक्षा तरी कशा पूर्ण होतील? अंतिमतः अनेक बाबतीत असफलता आणि विफलता पालकांच्या वाट्यास येते. जर पालकांना ‘ शुद्ध बीजापोटी फळे रसाळ गोमटी’ हवी असतील तर पालकांनी मुलांच्या सर्वांगीण वाढीसाठी सुरुवातीपासूनच जागरूक आणि प्रयत्नशील राहाणे आवश्यक आहे.

बँकांतील शिल्लक वाढविण्याचा तुम्ही जसा प्रयत्न करता, राहाण्यासाठी घर/ फ्लॅट अथवा एखादी वस्तू सर्व बाबींचा विचार करून चिकित्सक, चोखंदळपणे खरेदी करता, तशीच किंबहुना त्यापेक्षाही अधिक जागरुकता, चोखदळपणा तुम्ही तुमच्या मुला- मुलींच्या शारीरिक, मानसिक, बौद्धिक व्यक्तिमत्त्व विकासासाठी त्यांची जडणघडण करण्यासाठी दाखविली पाहिजे. मुलांच्या आहार- विहाराकडे( खेळाकडे) पुरेसे लक्ष देणे, चांगल्या नावलौकिक प्राप्त शाळेत नाव नोंदविणे आवश्यक वाटल्यास अथवा गरजेनुसार चांगल्या शिकवणी वर्गात दाखल करणे, सुरुवातीपासूनच तुमच्या मुला- मुलींच्या शिक्षक- शिक्षिकशी सुसंवाद साधणे, त्याच्याकडून तुमच्या पाल्यातील उत्तम गोष्टींबरोबरच उणिवा जाणून घेणे इत्यादी बरेच काही तुम्ही तुमच्या पाल्यासाठी जाणीवपूर्वक, कुशलतेने करावयास हवे. पाल्यातील चांगले गुण व त्याचा/ तिचा कल हेरून त्यास प्रोत्साहन यावे. तुमच्या पाल्यातील चांगल्या कलागुणांचे सहज कौतुक करावे. शाबासकी, कौतुकाची थाप प्रशंसेचे चार शब्द तुमच्या पाल्यास सतत एक प्रकारची ऊर्जा देत असतात. आयुष्याची शिडी दमदारपणे चढण्यास त्यांना प्रोत्साहित करीत असतात. मात्र त्या कौतुकाने मुले शेफारुन जाणार नाही याची जाणीव ठेवावी. तुमच्या कौतुकाने मुलांची चांगली वाढ व चांगली कृती करण्यास प्रोत्साहन कसे मिळेल, हे पाहावे, यासाठी पालक ह्या नात्याने पाल्यासाठी थोडा फार वेळ द्यावा लागेल. त्यांच्या सहवासात काही काळ घालवावा लागेल. त्यांच्याशी सुसंवाद करावा लागेल.