How was Netaji Subhash Chandra Bose?

23 जानेवारी रोजी संपूर्ण देश नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांचा जन्मदिन साजरा करणार आहे. नेताजींनीच ‘जय हिंद’ आणि ‘तुम्ही मला रक्त द्या, मी तुम्हाला स्वातंत्र्य दूंगा’ अशा घोषणा दिल्या. नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांचा जन्म 23 जानेवारी 1897 रोजी ओडिशातील कटक गावात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव जानकीनाथ बोस आणि आईचे नाव श्रीमती प्रभावती देवी बोस होते. 1934 साली सुभाषचंद्र बोस उपचारासाठी ऑस्ट्रियाला गेले होते. तिथे त्याची भेट एमिली शेंकल या ऑस्ट्रियन महिलेशी झाली. दोघेही प्रेमात पडले. 1942 मध्ये सुभाष चंद्र बोस आणि एमिली शेंकल यांचा हिंदू रितीरिवाजांनुसार विवाह झाला. त्याच वर्षी एमिली शेंकलने एका मुलीला जन्म दिला. ज्यांचे नाव अनिता बोस ठेवण्यात आले.

1913 मध्ये त्यांनी महाविद्यालयीन शिक्षण सुरू केले आणि प्रेसिडेन्सी कॉलेज, कलकत्ता येथे प्रवेश घेतला. 1915 मध्ये त्यांनी इंटरमिजिएट परीक्षा प्रथम विभागात उत्तीर्ण केली. 1916 मध्ये एका ब्रिटिश प्राध्यापकाशी गैरवर्तन केल्याबद्दल त्यांना निलंबित करण्यात आले होते. 1917 मध्ये त्यांनी स्कॉटिश चर्च कॉलेजमध्ये फिलॉसॉफी ऑनर्ससाठी प्रवेश घेतला. 1919 मध्ये आयसीएस परीक्षेत तत्त्वज्ञान ऑनर्समध्ये प्रथम येण्यासाठी इंग्लंडला रवाना झाले. 1920 मध्ये, सुभाषचंद्र बोस यांनी केवळ इंग्रजीमध्ये सर्वाधिक गुण मिळवून आयसीएस परीक्षा उत्तीर्ण केली नाही, तर चौथे स्थानही मिळवले. 1920 मध्ये त्यांनी केंब्रिज विद्यापीठाची प्रतिष्ठित पदवी प्राप्त केली.

त्यांच्या राजकीय आणि देशभक्तीच्या विचारांमुळे, ब्रिटिशांनी त्यांना 1921 मध्ये अटक केली. 1 ऑगस्ट 1922 रोजी ते तुरुंगातून बाहेर आले आणि देशबंधू चित्तरंजनदास यांच्या नेतृत्वाखाली गया काँग्रेस अधिवेशनात स्वराज दलात सामील झाले. 1923 मध्ये त्यांची भारतीय युवक काँग्रेसच्या अध्यक्षपदी निवड झाली. यासोबतच बंगाल काँग्रेसचे सचिवही निवडून आले. देशबंधूंनी स्थापन केलेल्या ‘फॉरवर्ड’ मासिकाचे संपादन त्यांनी सुरू केले.

1924 मध्ये कोलकाता महापालिका निवडणुकीत स्वराज दलाला मोठे यश मिळाले. देशबंधू महापौर झाले आणि सुभाषचंद्र बोस यांची मुख्य कार्यकारी अधिकारी म्हणून नियुक्ती करण्यात आली. ब्रिटिश सरकारला सुभाषचा वाढता प्रभाव सहन झाला नाही आणि ऑक्टोबरमध्ये ब्रिटिश सरकारने त्यांना पुन्हा एकदा अटक केली. 1925 मध्ये देशबंधूंचे निधन झाले. 1927 मध्ये नेताजी जवाहरलाल नेहरूंसोबत अखिल भारतीय काँग्रेस कमिटीचे सरचिटणीस म्हणून निवडून आले.

स्वातंत्र्य चळवळीला धार देण्यासाठी १९२८ मध्ये त्यांनी भारतीय काँग्रेसच्या कलकत्ता अधिवेशनात एक स्वयंसेवी संस्था स्थापन केली. नेताजींची या संघटनेचे जनरल ऑफिसर इन कमांड म्हणून निवड झाली. 1930 मध्ये त्यांची रवानगी तुरुंगात झाली. तुरुंगात असताना त्यांनी कलकत्त्याच्या महापौरपदाची निवडणूक जिंकली. 23 मार्च 1931 रोजी भगतसिंग यांना फाशी देण्यात आली, जे नेताजी आणि महात्मा गांधी यांच्यातील मतभेदाचे कारण बनले.

1932 ते 1936 मध्ये, भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी परदेशी नेत्यांवर दबाव आणण्यासाठी नेताजींनी इटलीमध्ये मुसोलिनी, जर्मनीमध्ये फेल्डर, आयर्लंडमध्ये व्हॅलेरा आणि फ्रान्समध्ये रोमा रोनांड यांची भेट घेतली. 13 एप्रिल 1936 रोजी भारतात आल्यावर त्यांना मुंबईत अटक करण्यात आली. 1936 ते 37 या काळात त्यांची सुटका झाल्यानंतर त्यांनी युरोपमध्ये ‘इंडियन स्ट्रगल’ प्रकाशित करण्यास सुरुवात केली. 1938 मध्ये हरिपूर अधिवेशनात काँग्रेस अध्यक्षाची निवड झाली. दरम्यान, रवींद्रनाथ टागोरांनी त्यांचा शांतिनिकेतन येथे गौरव केला.

1939 मध्ये महात्मा गांधींचे उमेदवार सीतारामय्या यांचा पराभव करून पुन्हा एकदा काँग्रेसचे अध्यक्ष झाले. पुढे त्यांनी फॉरवर्ड ब्लॉकची स्थापना केली. 1940 मध्ये त्यांना नजरकैदेत ठेवण्यात आले. दरम्यान, उपोषणामुळे त्यांच्या प्रकृतीवर विपरीत परिणाम झाला होता. 1941 मध्ये नाट्यमय घडामोडीत, 7 जानेवारी 1941 रोजी तो गायब झाला आणि अफगाणिस्तान आणि रशियामार्गे जर्मनीला पोहोचला. 9 एप्रिल 1941 रोजी त्यांनी जर्मन सरकारला एक निवेदन सादर केले, ज्यामध्ये अक्ष शक्ती आणि भारत यांच्यातील परस्पर सहकार्याचा संदर्भ देण्यात आला होता. सुभाषचंद्र बोस यांनी या वर्षी नोव्हेंबरमध्ये फ्री इंडिया सेंटर आणि फ्री इंडिया रेडिओची स्थापना केली.

नौदलाच्या मदतीने ते जपानला पोहोचले आणि तेथे पोहोचल्यानंतर त्यांनी टोकियो रेडिओवरून भारतीयांना संबोधित केले. 21 ऑक्टोबर 1943 रोजी त्यांनी आझाद हिंद सरकारची स्थापना केली आणि ती अंदमान आणि निकोबारमध्ये स्थापन झाली, जिथे त्याला ‘शहीद आणि स्वराज’ असे नाव देण्यात आले. आझाद हिंद फौज 1944 मध्ये आराकानला पोहोचली आणि इम्फाळजवळ युद्ध सुरू झाले. सैन्याने कोहिमा (इंफाळ) ताब्यात घेतले. 1945 मध्ये दुसऱ्या महायुद्धात जपानने अणुहल्ल्यानंतर शरणागती पत्करली. काही दिवसांनी, 18 ऑगस्ट 1945 रोजी नेताजींचा विमान अपघातात मृत्यू झाल्याची बातमी आली. नेताजी सुभाषचंद्र बोस तैवान, तैहोकू येथे विमान अपघातात गंभीर जखमी झाले आणि नंतर लष्करी रुग्णालयात त्यांचा मृत्यू झाला. त्यांच्या मृत्यूचे गूढ मात्र आजतागायत कायम आहे.