Because Savitribai was present, “We” happened.

महिलांच्या हक्कांसाठी अथक लढा देणाऱ्या प्रेरणादायी महिला सावित्रीबाई फुले यांची आज पुण्यतिथी आहे. सर्वत्र स्त्रिया तिच्या कृतज्ञतेच्या ऋणी आहेत. प्लेगच्या रूग्णांची सेवा करत असताना सावित्रीबाईंनाही प्लेगचा त्रास झाला आणि त्यांनी आपला देह ठेवला. सावित्रीबाई फुले या भारतातील पहिल्या महिला शिक्षिका होत्या. मुलींना शिक्षण देण्याच्या तिच्या इच्छेवर त्या खूप ठाम होत्या, समाजातील लोक त्यांच्यावर अनेकदा शेण आणि दगड फेकत असत पण सावित्रीबाईंनी कधीच हार मानली नाही आणि टीका होत असतानाही त्या मुलींना शिकवत राहिल्या.

१ जानेवारी १८४८ रोजी सावित्रीबाई फुले यांनी पुण्यातील बुधवार पेठेतील भिडेवाडा येथे मुलींची शाळा सुरू केली. सावित्रीबाई फुले या कवयित्री आणि समाजसुधारक होत्या ज्यांना भारतातील अनेकांचे जीवन सुधारण्यात मदत करण्याचे श्रेय दिले जाते. औपचारिक वातावरणात शिकवणाऱ्या त्या पहिल्या महिला शिक्षिका होत्या.

सावित्रीबाईंचा जन्म ३ जानेवारी १८३१ रोजी महाराष्ट्रातील एका शेतकरी कुटुंबात झाला. तिच्या वडिलांचे नाव खंडोजी नेवसे आणि आईचे नाव लक्ष्मीबाई होते. १८४८ मध्ये त्यांनी महात्मा ज्योतिबा फुले यांच्यासोबत मुलींसाठी शाळा स्थापन केली. त्यांचे पती ज्योतिबा हे देखील सामाजिक कार्यकर्ते होते.

१८४० मध्ये वयाच्या अवघ्या ९ व्या वर्षी सावित्रीबाई फुले यांचा विवाह १२ वर्षीय ज्योतिराव फुले यांच्याशी झाला, ते अत्यंत बुद्धिमान, क्रांतिकारी, भारतीय विचारवंत, समाजसेवक, लेखक आणि महान तत्त्वज्ञ होते. त्यांनी मराठी भाषेतून शिक्षण घेतले.

महिलांच्या हक्कांसाठी लढत असताना, सावित्रीबाईंनी विधवांसाठी केंद्र स्थापन केले आणि त्यांच्या पुनर्विवाहालाही प्रोत्साहन दिले.

त्या काळी मुलींच्या शिक्षणावर सामाजिक बंधने असताना सावित्रीबाई आणि ज्योतिरावांनी १८४८ साली केवळ ९ विद्यार्थीनी घेऊन शाळा सुरू केली.

सावित्रीबाई आणि ज्योतिराव फुले यांना मूलबाळ नव्हते. म्हणून, त्यांनी यशवंत राव या ब्राह्मण विधवेचा मुलगा दत्तक घेतला, ज्यामुळे त्यांच्या कुटुंबात खूप विरोध झाला, त्यानंतर त्यांनी कुटुंबातील सर्व संबंध संपवले.

त्या काळी दलित आणि खालच्या जातीतील लोकांनी गावात जाऊन विहिरीचे पाणी घेणे योग्य मानले जात नव्हते, ही गोष्ट त्यांना खूप त्रास देत होती, म्हणून त्यांनी दलितांसाठी विहीर बांधली, जेणेकरून त्यांना सहज पाणी पिता येईल. सावित्रीबाईंनी अस्पृश्यांच्या हक्कासाठी लढण्याचे कार्य सुरूच ठेवले.

महिला शिक्षण क्षेत्रातील योगदानाबद्दल १८५२ मध्ये तत्कालीन ब्रिटीश सरकारने फुले दाम्पत्याला सावित्रीबाईंच्या सन्मानार्थ टपाल तिकीट देऊन सन्मानित केले होते आणि केंद्र व महाराष्ट्र सरकारने त्यांच्या स्मरणार्थ अनेक पुरस्कारांची स्थापना केली होती.

पुण्यात प्लेगच्या वेळी अशा थोर व्यक्तिमत्त्वाच्या सावित्रीबाई फुले यांच्यावर उपचार सुरू असताना त्यांना स्वतःलाही प्लेगचा त्रास झाला आणि त्याच काळात त्यांचे १० मार्च १८९७ रोजी निधन झाले.