Great Rajput Warrior - Maharana Pratap
महान राजपूत योद्धा, महाराणा प्रताप यांच्या जयंती स्मरणार्थ दरवर्षी भारतात महाराणा प्रताप जयंती साजरी केली जाते. हिंदू कॅलेंडरनुसार, हा शुभ दिवस ज्येष्ठ महिन्याच्या तिसऱ्या दिवशी येतो.
महाराणा प्रताप यांचा जन्म 9 मे 1540 रोजी राजस्थानमधील कुंभलगड येथे झाला.
तो सिसोदियाच्या राजपूत कुळातील होता आणि तो महाराणा उदयसिंग यांचा मोठा मुलगा होता. सिंहासनाचा वारस असूनही, महाराणा प्रताप यांनी आपल्या साम्राज्याचा झपाट्याने विस्तार करणाऱ्या मुघल सम्राट अकबरापुढे नतमस्तक होण्यास नकार दिला.
राजपूतांच्या सिसोदिया कुळातील महाराणा प्रताप, एक शूर हिंदू राजपूत राजा होता ज्याचा राजस्थानमधील अनेक राजघराण्यांद्वारे आदर आणि पूजा केली जाते.
देशाच्या पहिल्या स्वातंत्र्ययुद्धाचे नेतृत्व करणारे आणि हल्दीघाटीच्या युद्धात मुघल सम्राट अकबरासोबत लढणारे खरे देशभक्त मानले जातात.
जरी महाराणा प्रताप यांना अखेरीस रणांगणातून पळून जाण्यास भाग पाडले गेले असले तरी, त्यांनी त्यांच्या शौर्याचे प्रचंड कौतुक करून, त्यांच्या मोठ्या संख्येने विरोधकांना मारण्यात यश मिळविले. दरवर्षी, त्यांची जयंती हिंदू कॅलेंडरच्या ज्येष्ठ शुक्ल चरणाच्या तिसऱ्या दिवशी येते, जी महाराणा प्रताप जयंती म्हणून साजरी केली जाते.
जानेवारी 1597 मध्ये, महाराणा प्रतापशिकारी अपघातात गंभीर जखमी झाले आणि वयाच्या 56 व्या वर्षी आपल्या देशासाठी, आपल्या लोकांसाठी आणि आपल्या अभिमानासाठी लढताना त्यांचे निधन झाले.
महाराणा प्रताप यांनी मुघलांविरुद्ध अनेक लढाया केल्या आणि त्यांच्या राज्याचे रक्षण करण्यासाठी कधीही त्यांची मदत घेतली नाही.
त्यांनी स्वतंत्र आणि स्वतंत्र राजपुतानाचे महत्त्व ओळखले आणि त्यामुळे त्यांचे सार्वभौमत्व मुघलांच्या स्वाधीन करण्यास नकार दिला. त्याच्या शौर्याने आणि धैर्याने इतर अनेक राजपूत योद्ध्यांना मुघलांविरुद्धच्या त्याच्या लढाईत सामील होण्यासाठी प्रेरित केले.
महाराणा प्रताप यांची सर्वात महत्वाची लढाई 1576 मध्ये हल्दी घाटी येथे लढली गेली , जिथे त्यांना सम्राट अकबराचा सेनापती राजा मानसिंग यांच्या नेतृत्वाखालील मोठ्या मुघल सैन्याचा सामना करावा लागला. महाराणा प्रतापचे सैन्य लक्षणीयरीत्या कमी असले तरी, त्यांनी एक जबरदस्त लढा दिला आणि अकबराच्या साम्राज्याचा विस्तार करण्याच्या योजनांमध्ये तो एक मोठा अडथळा ठरला.
1567 ते 1568 च्या चित्तौडगडच्या लढाईनंतर, मेवाडच्या सुपीक पूर्वेकडील पट्ट्याचे मुघलांचे मोठे नुकसान झाले. अरवली पर्वतराजी अजूनही महाराणा प्रतापांच्या ताब्यात होती. मुघल सम्राट अकबरला मेवाडच्या माध्यमातून गुजरातमध्ये स्थिर मुळे हवी होती, या काळात प्रताप सिंग मेवाडचा राजा होता, म्हणून, अकबराने अजमेरचा राजा मानसिंग यांचा समावेश असलेले अनेक दूत पाठवून त्याच्याकडे संपर्क साधला. हा प्रस्ताव महाराणा प्रताप यांनी नाकारला आणि त्यामुळे युद्ध झाले. 18 जुलै 1576 रोजी अजमेरच्या मानसिंग यांच्या नेतृत्वाखाली महाराणा प्रताप आणि मुघल सैन्यामध्ये हल्दीघाटाची लढाई झाली.
युद्धामुळे मुघलांचा विजय झाला परंतु प्रतापसिंगला पकडण्यात ते अपयशी ठरले. ही लढाई हल्दीघाटी, गोगुंडा येथील पर्वतीय खिंडीजवळ लढली गेली जी आधुनिक काळातील राजस्थानमधील राजसमंद आहे. 1582 1584 आणि 1585 मध्ये मुघलांनी मेवाडवर हल्ला केला आणि अकबर लाहोरला गेला आणि 12 वर्षे तेथे राहिला. यावेळी महाराणा प्रताप यांनी मुघल सैन्याचा पराभव करून मेवाडचा बराचसा भाग परत मिळवला आणि त्यांनी चावंड ही नवी राजधानीही वसवली.
1583 मध्ये महाराणा प्रताप यांनी छप्पन परिसरात आश्रय घेतला आणि मुघलांवर हल्ला केला, ज्यामध्ये त्यांनी मदारिया, झावर, कुंभलगढचा किल्ला, देवर आणि आमेट यांचा समावेश असलेल्या पश्चिम मेवाडवर यशस्वीरित्या कब्जा केला. अकबर जेव्हा लाहोरमध्ये राहत होता तेव्हा महाराणा प्रतापने मेवाडचा बराच मोठा भाग परत मिळवला आणि युद्धानंतर मेवाडमधून स्थलांतरित झालेले नागरिक परत येऊ लागले. 1585 ते महाराणा प्रताप यांच्या मृत्यूपर्यंत ते शांततेने जगले आणि मेवाडमध्ये सुव्यवस्था प्रस्थापित केली. मेवाडमध्ये चांगला पाऊस झाला ज्यामुळे मेवाडच्या शेतीला पुनर्जीवित करण्यात मदत झाली आणि अर्थव्यवस्था चांगली होऊ लागली.
महाराणा प्रताप चावंड येथे शिकार अपघातात गंभीर जखमी झाल्यामुळे मरण पावले. महाराणा प्रताप यांना कधीही कोणी पकडले नाही किंवा त्यांचा पराभव केला नाही.