केंद्र सरकारची आयुष्मान भारत योजना लोकांसाठी कशी सर्वोत्तम आहे?

How Ayushman Bharat scheme of central government is best for people?

मोदी सरकारच्या आयुष्मान भारत योजनेअंतर्गत (ABY) समाजातील दुर्बल घटकातील लोकांना आरोग्य विम्याची सुविधा मिळते. ABY ही प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना म्हणूनही ओळखली जाते. या अंतर्गत देशातील 10 कोटी कुटुंबांना वार्षिक 5 लाख रुपयांचा आरोग्य विमा मिळत आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी ‘प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना’ (आयुष्मान भारत योजना म्हणजे ABY) जाहीर केली आहे. पंडित दीनदयाळ उपाध्याय यांच्या जयंती 25 सप्टेंबरपासून देशभरात याची अंमलबजावणी करण्यात आली आहे. आयुष्मान भारत योजनेबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया.

भूमिका

आरोग्य आणि वैद्यकीय योजना 2018 च्या सर्वसाधारण अर्थसंकल्पात सुरू करण्यात आली. भारताच्या पंतप्रधानांनी आयुष्मान भारतीय राष्ट्रीय आरोग्य विमा योजनेंतर्गत हे सुरू केले. 10 कोटी कुटुंबांना या योजनेचा लाभ मिळणार आहे. राष्ट्रीय विमा योजनेंतर्गत 1 लाख मदतीची रक्कम दिली जात होती, तीच रक्कम आता 4 लाख करण्यात आली आहे. ही योजना गरीब कुटुंबांना मदत करण्यासाठी सुरू करण्यात आली आहे, जेणेकरून कोणत्याही गरीब कुटुंबातील सदस्याला उपचार करण्यात कोणतीही अडचण येऊ नये.

यामध्ये आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालयाच्या आयुष्मान मिशन अंतर्गत केंद्रीय क्षेत्रातील सर्व बाबींचा समावेश आहे. या योजनेत प्रति कुटुंब प्रति वर्ष ५ लाख रुपयांचा लाभ देण्यात आला आहे. या योजनेचा फायदा 10 कोटींहून अधिक कुटुंबांना होणार आहे. ही कुटुंबे SECC डेटा बेसवर आधारित गरीब आणि असुरक्षित लोकसंख्येतील असतील. AB-NHPM सध्या सुरू असलेल्या केंद्र प्रायोजित योजनांचा समावेश करेल – राष्ट्रीय स्वास्थ्य विमा योजना (RSBY) आणि ज्येष्ठ नागरिक आरोग्य विमा योजना (SCHIS). या योजनेत राष्ट्रीय आरोग्य विमा योजना आणि ज्येष्ठ नागरिक आरोग्य विमा योजना यांचाही समावेश असेल. आयुष्मान भारत योजना 15 ऑगस्ट 2018 किंवा गांधी जयंती 2 ऑक्टोबर 2018 रोजी सुरू केली जाईल. या योजनेअंतर्गत केंद्र सरकार एकूण खर्चाच्या 60 टक्के तर राज्य सरकार 40 टक्के खर्च करणार आहे. देशातील 50 कोटी लोकांना त्याचा लाभ मिळणार आहे.

आयुष्मान भारत योजनेची उद्दिष्टे

आयुष्मान भारत योजना कार्यक्रम 2018 हा संपूर्ण भारताला 2025 पर्यंत रोगांपासून मुक्त करून विकासाच्या मार्गावर नेण्याचा आहे. या अंतर्गत दरवर्षी 50 कोटी गरीब कुटुंबांना आरोग्य लाभ आणि 5 लाख रुपयांपर्यंतचे वैद्यकीय विमा संरक्षण दिले जाईल.

कुटुंबातील एका सदस्याकडे आयुष्मान भारत योजनेचे कार्ड असल्यास, इतर सदस्यांना त्याचा लाभ घेता येईल.

मध्य प्रदेश सरकारने आणखी एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. या अंतर्गत कुटुंबातील कोणत्याही सदस्याकडे आयुष्मान भारत योजनेचे कार्ड असल्यास, कुटुंबातील इतर सदस्यांनाही कोरोना संसर्गावर मोफत उपचार करण्याची सुविधा मिळू शकते. जंतुसंसर्गामुळे रुग्णालयात दाखल होण्याची परिस्थिती उद्भवल्यास आयुष्मान कार्ड बनवून देण्याचीही व्यवस्था जिल्ह्याच्या जिल्हाधिकाऱ्यांकडून केली जाणार आहे. मध्य प्रदेश सरकारने कोरोना विषाणूच्या संसर्गाच्या पार्श्वभूमीवर आयुष्मान भारत पॅकेजचे दर 40% ने वाढवले ​​आहेत. ज्यामध्ये खोलीचे भाडे, भोजन, सल्ला शुल्क, चाचण्या, पॅरामेडिकल शुल्क इत्यादींचा समावेश आहे.

कोरोना विषाणू संसर्गाच्या बाबतीत आगाऊ निदानासाठी ₹ 5000 ची आर्थिक मदत

कोरोनाव्हायरस संसर्गावर उपचार घेण्यासाठी काहीवेळा आगाऊ निदान आवश्यक असते. ज्यासाठी फी भरावी लागेल. आता प्रत्येक लाभार्थीला मध्य प्रदेश सरकारकडून आगाऊ निदानासाठी ₹ 5000 प्रदान केले जातील. जेणेकरून राज्यातील नागरिक उपचार घेण्यासाठी आगाऊ निदानापासून वंचित राहू नयेत. ही योजना लागू झाल्यानंतर राज्यात ६०९१५ खाटा उपलब्ध होणार आहेत. यामध्ये आयुष्मान भारत अंतर्गत 37159 खाटा सरकारी रुग्णालयांमध्ये, 3675 खाटा कंत्राटी रुग्णालयांमध्ये आणि 20081 खाटा खासगी रुग्णालयांमध्ये उपलब्ध असतील.

भारत सरकारचा आरोग्य कार्यक्रम

आयुष्मान भारत योजना भारत सरकारने संपूर्ण देशात लागू केली आहे. अर्थमंत्री अरुण जेटली यांनी अधिवेशन 2018 च्या अर्थसंकल्पात या योजनेची घोषणा केली. बीपीएल धारकांना आरोग्य विमा प्रदान केला जाईल आणि आयुष्मान भारत योजनेअंतर्गत दुर्बल आणि गरीबांना 5 लाख रुपयांपर्यंतचे आरोग्य विमा संरक्षण दिले जाईल. आयुष्मान भारत योजना ही या योजनेच्या माध्यमातून वैद्यकीय क्षेत्रात अनेक नवे टप्पे गाठण्यासाठी देशासाठी एक मोहीम आहे, सर्वात मोठी गोष्ट म्हणजे या योजनेचा लाभ भारतातील सुमारे 40 टक्के गरीब लोकांपर्यंत पोहोचवण्याचा संकल्प करण्यात आला आहे. 2018-19 या आर्थिक वर्षाच्या सर्वसाधारण अर्थसंकल्पात केंद्र सरकारने या योजनेसाठी सर्वात मोठे योगदान दिले. या योजनेंतर्गत दरवर्षी 50 कोटी गरीब कुटुंबांना उपचारासाठी 5 लाख रुपयांपर्यंतचे आरोग्य विमा संरक्षण दिले जाईल.

आयुष्मान भारत योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये

दरवर्षी 5 लाख रुपयांचे कव्हर असेल. आयुष्मान भारत – राष्ट्रीय आरोग्य संरक्षण अभियान प्रति कुटुंब प्रति वर्ष 5 लाख रुपयांचा लाभ देईल. 

या कव्हरमध्ये दुय्यम आणि तृतीयक आरोग्य सुविधांवरील सर्व प्रक्रियांचा समावेश आहे. कोणीही (महिला, मुले आणि वृद्ध) वगळले जाणार नाही याची खात्री करण्यासाठी, योजनेमध्ये कुटुंबाचा आकार आणि वय यावर कोणतीही मर्यादा असणार नाही. बेनिफिट कव्हरमध्ये हॉस्पिटलायझेशनपूर्वीचा आणि हॉस्पिटलायझेशननंतरचा खर्च समाविष्ट केला जाईल. 

विमा पॉलिसीच्या पहिल्या दिवसापासून सर्व अटी कव्हर केल्या जातील. लाभार्थीला रुग्णालयात दाखल करताना प्रत्येक वेळी वाहतूक भत्ताही दिला जाईल.

देशातील कोणत्याही सरकारी रुग्णालयातून लाभ मिळू शकतो

16 ते 59 वर्षे वयोगटातील प्रत्येक व्यक्तीला लाभ मिळेल आयुष्मान भारत-राष्ट्रीय आरोग्य सुरक्षा अभियान ही पात्रता आधारित योजना असेल आणि पात्रता SECC डेटा बेसमधील वंचिततेच्या निकषांच्या आधारे निश्चित केली जाईल.

 ग्रामीण भागातील विविध श्रेणींमध्ये कच्चा भिंत आणि कच्चा छप्पर असलेली एक खोली असलेली कुटुंबे, 16 ते 59 वयोगटातील प्रौढ सदस्य नसलेली कुटुंबे, कुटुंबाची प्रमुख महिला आणि 16 मुले आहेत. 10 वर्षांच्या दरम्यान कोणताही प्रौढ सदस्य नसलेली कुटुंबे 59 पर्यंत, अपंग सदस्य असलेले आणि सक्षम शरीराचे प्रौढ सदस्य नसलेले कुटुंब, अनुसूचित जाती/जमाती कुटुंबे, भूमिहीन कुटुंबे त्यांच्या उत्पन्नाचा मोठा हिस्सा अंगमेहनतीतून कमावतात.

ग्रामीण भागात अशी कुटुंबे आपोआप सामील होतात ज्यांना राहण्यासाठी छप्पर नाही, निराधार, भिक्षेवर जगणारी, हाताने सफाई करणारी कुटुंबे, आदिम आदिवासी गट, कायदेशीररित्या मुक्त झालेले बंधपत्रित मजूर.

सरकारी आणि खाजगी दोन्ही रुग्णालयांमध्ये लाभ उपलब्ध होतील लाभार्थी पॅनेलमध्ये समाविष्ट असलेल्या सरकारी आणि खाजगी रुग्णालयांमध्ये लाभ घेऊ शकतील. 

AB-NHPM लागू करणार्‍या राज्यातील सर्व सरकारी रुग्णालये या योजनेसाठी पॅनेलमध्ये आहेत असे मानले जाईल. कर्मचारी राज्य विमा महामंडळाशी संलग्न रुग्णालये देखील बेड ऑक्युपन्सी रेशोच्या नियमांच्या आधारे पॅनेलमध्ये समाविष्ट केली जाऊ शकतात. 

परिभाषित निकषांवर आधारित खाजगी रुग्णालये ऑनलाइन मोडद्वारे पॅनेल केली जातील.

उपचार पॅकेजच्या आधारावर असतील खर्चावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी पॅकेज दराच्या आधारावर उपचार दिले जातील. पॅकेज दर उपचाराशी संबंधित सर्व खर्च कव्हर करेल.

लाभार्थ्यांसाठी हा कॅशलेस आणि पेपरलेस व्यवहार असेल. राज्यांच्या विशिष्ट गरजा लक्षात घेऊन मर्यादित मर्यादेपर्यंत या दरांमध्ये सुधारणा करण्याची राज्यांना लवचिकता असेल.

ही योजना प्रत्येक राज्यात लागू केली जाईल AB-NHPM चे मुख्य तत्व म्हणजे सहकारी संघराज्य आणि राज्यांना लवचिकता देणे. 

त्यात सह-आघाडीद्वारे राज्यांशी भागीदारी करण्याची तरतूद आहे. यामध्ये, राज्य सरकारे सध्याच्या आरोग्य विमा/केंद्रीय मंत्रालये/विभाग आणि राज्य सरकारांच्या विविध संरक्षण योजनांशी (स्वतःच्या खर्चावर) योग्य एकीकरण सुनिश्चित करण्यासाठी

सरकारांना AB-NHPM चा विस्तार करण्याची परवानगी दिली जाईल. राज्ये या योजनेच्या अंमलबजावणीची पद्धत निवडण्यास स्वतंत्र असतील. राज्ये ही योजना विमा कंपनीमार्फत किंवा थेट ट्रस्ट/सोसायटीद्वारे किंवा त्यांच्या संयोगाने राबवू शकतात.

NITI आयोग अध्यक्षपदी: आयुष्मान भारत राष्ट्रीय आरोग्य संरक्षण अभियान परिषद (AB-NHPM) ची स्थापना धोरणाला दिशा देण्यासाठी आणि केंद्र आणि राज्यांमधील समन्वयाला गती देण्यासाठी सर्वोच्च स्तरावर करण्याचा प्रस्ताव आहे.

यात आयुष्मान भारत राष्ट्रीय आरोग्य संरक्षण मिशन गव्हर्निंग बोर्ड (AB-NHPMGB) स्थापन करण्याचा प्रस्ताव आहे ज्याचे अध्यक्ष सचिव (आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण) आणि सदस्य (आरोग्य), NITI आयोग यांच्या संयुक्त विद्यमाने असतील.

राज्य आरोग्य संस्था योजनेची अंमलबजावणी करेल राज्यांना योजना लागू करण्यासाठी राज्य आरोग्य एजन्सी (SHA) आवश्यक असेल. योजना लागू करण्यासाठी राज्यांना विद्यमान ट्रस्ट/सोसायटी/नॉन-फॉर-प्रॉफिट कंपनी/स्टेट नोडल एजन्सी SHA म्हणून वापरण्याचा किंवा नवीन ट्रस्ट/सोसायटी/नॉन-फॉर-प्रॉफिट कंपनी/राज्य आरोग्य एजन्सी तयार करण्याचा पर्याय असेल. 

जिल्हास्तरावरही योजना राबविण्यासाठी आराखडा तयार करावा लागेल.

पैसे थेट व्यक्तीच्या खात्यात हस्तांतरित केले जातील पैसे वेळेवर SHA पर्यंत पोहोचतील याची खात्री करण्यासाठी एस्क्रो खात्यातून AB-NHPMA द्वारे केंद्र सरकारच्या वतीने राज्य आरोग्य संस्थांना पैसे थेट हस्तांतरित केले जाऊ शकतात. 

दिलेल्या मुदतीत राज्याला समान वाटा द्यावा लागेल.
पेपरलेस आणि कॅशलेस व्यवहारांना चालना मिळण्यासाठी नीती आयोगाच्या भागीदारीत एक मजबूत, इंटरऑपरेबल आयटी प्लॅटफॉर्म लॉन्च केला जाईल, जो पेपरलेस, कॅशलेस व्यवहार सक्षम करेल.यामुळे संभाव्य गैरवापर/फसवणूक ओळखण्यात आणि गैरवापर रोखण्यात मदत होईल. यात तक्रार निवारण यंत्रणा चांगली परिभाषित असेल. पुढे, नैतिक धोक्यांसह पूर्व-उपचार अधिकृतता (दुरुपयोगाची शक्यता) अनिवार्य केली जाईल.

योजना अपेक्षित लाभार्थी आणि इतर भागधारकांपर्यंत पोहोचेल याची खात्री करण्यासाठी एक सर्वसमावेशक माध्यम आणि आउटरीच धोरण विकसित केले जाईल, ज्यामध्ये प्रिंट मीडिया, इलेक्ट्रॉनिक मीडिया, सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म, पारंपारिक मीडिया, IEC साहित्य आणि बाह्य क्रियाकलाप यांचा समावेश असेल.

आयुष्मान भारत योजना आणि डिजिटल इंडिया

भारत रोगमुक्त करणे हा या योजनेचा उद्देश आहे. यामुळे आपला भारत, न्यू इंडिया, डिजिटल इंडिया, स्वच्छ भारत, असे अनेक फायदे दिसत आहेत. आपला भारत 2025 पर्यंत रोगमुक्त होईल. कारण सर्वात मोठ्या आजारांशी लढण्याची क्षमता आपल्याकडे आहे. या योजनेने दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबांसाठी 2008 मध्ये सुरू केलेल्या राष्ट्रीय आरोग्य विमा योजनेची जागा घेतली आहे. जस्मे ३०, 000 रुपये वार्षिक विमा संरक्षण या योजनेंतर्गत गरिबांना मदत करण्यासाठी, भारत सरकार देशातील सर्व गरिबांच्या आरोग्याची चिंता दूर करण्याचा प्रयत्न करत आहे. यासोबतच सरकारने देशभरात 24 वैद्यकीय महाविद्यालये सुरू करण्याचा संकल्प केला आहे. ज्याच्या मदतीने प्रत्येक गरीब व्यक्तीवर उपचार होऊ शकतात. या महाविद्यालयांमध्ये आधुनिक तंत्रज्ञानासह उपचारांची सुविधा उपलब्ध होणार असून, आता प्रत्येक मोठ्या आजाराशी लढण्याची क्षमता त्यांच्यात आहे. एवढेच नाही तर वैद्यकीय महाविद्यालय सुरू झाल्याने अनेक नवीन वैद्यकीय तंत्रे विद्यार्थ्यांना शिकायला मिळणार आहेत.

आयुष्मान भारत योजनेचे फायदे

रुग्णालयामार्फत उपचार करून लोकांना या योजनेचा लाभ घेता येईल.

या योजनेंतर्गत सरकार प्रत्येक कुटुंबाला 4 लाखांपर्यंत मदत देणार आहे.

या योजनेअंतर्गत 10 कोटी गरीब कुटुंबांना मदत केली जाणार आहे.

भारतीय राष्ट्रीय आरोग्य विमा योजना 1.50 लाख नवीन आरोग्य कल्याण केंद्रे आणि सामुदायिक आरोग्य दवाखाने स्थापन करेल.

या योजनेअंतर्गत सरकार 1200 कोटी रुपयांची गुंतवणूक करेल आणि असंसर्गजन्य आजारांवर उपचार उपलब्ध करून देईल.

मेगा युनिव्हर्सल हेल्थ प्रोटेक्शन स्कीमचा देशातील संपूर्ण 50 कोटी लोकांना फायदा होणार आहे.

आयुष्मान भारत योजनेचा गरिबांना लाभ

50 कोटी गरिबांना या योजनेचा लाभ मिळणार आहे. आणि उपचारासाठी दूर जाण्याची गरज भासणार नाही. कारण ग्रामीण पातळीवरही रुग्णालयांची संख्या वाढणार आहे. कारण भारतातील गरीब लोकांना पैशांमुळे मोठ्या आजारांवर उपचार करणे शक्य होत नाही. ज्यामुळे अनेक गरीब मरतात, मग या योजनेशी संबंधित प्रत्येक गरीब प्रत्येक प्रकारे फायदे आणि समस्यांपासून मुक्त होऊ शकेल. या योजनेमुळे विशेषतः टीव्हीसारख्या आजारांशी लढण्याची क्षमता विकसित झाली आहे. क्षयरुग्णांनाही निधी दिला जाईल. भारतात दरवर्षी 14% रुग्णांचा मृत्यू टीबीसारख्या आजाराने होतो. भारतात दरवर्षी सुमारे 3000000 रुग्ण रुग्णालयात नोंदणी करतात. आयुष्मान भारत योजना 2018 अंतर्गत, आता टीबी रूग्णांना वार्षिक 6000 (रु. 500 मासिक) मदत म्हणून दिली जाईल.

आयुष्मान भारत योजनेसाठी पात्रता

एसपीसीसी डेटा बेसच्या आधारे गरीब आणि असुरक्षित लोकांचा समावेश केला जाईल. कोणीही वगळले जाणार नाही याची खात्री करण्यासाठी कौटुंबिक आकार आणि वय यावर कोणतीही मर्यादा असणार नाही. कच्चा भिंत आणि कच्चा छत असलेली एक खोली असलेली कुटुंबे, 16 ते 59 वर्षे वयोगटातील प्रौढ सदस्य नसलेली कुटुंबे, शारीरिकदृष्ट्या विकलांग सदस्य आणि शारीरिकदृष्ट्या सक्षम प्रौढ सदस्य नसलेली कुटुंबे, अनुसूचित जाती/जमाती कुटुंबे, भूमिहीन कुटुंबे त्यांचा मोठा हिस्सा कमावतात. अंगमेहनतीतून मिळणारे उत्पन्न, ग्रामीण भागात छताशिवाय राहणारे, निराधार, डोलवर राहणारे, हाताने सफाई करणारी कुटुंबे, आदिम आदिवासी गट, बंधनकारक मजुरांची कायदेशीर सुटका. भारतातील गरीब लोकांना या योजनेचा लाभ मिळू शकतो. जे (BPL) यादीत येतात. ज्यामध्ये 40 टक्के (BPL) धारक त्याचा लाभ घेऊ शकतात. आणि 10 लाखांपर्यंतचा कॅशलेस आरोग्य विमा भारत सरकार प्रदान करेल. 50 कोटी (BPL)धारकांना या योजनेचा लाभ मिळणार आहे.

आयुष्मान भारत योजना निवड प्रक्रिया

2011 च्या जनगणनेनुसार 50 कोटी कुटुंबांची निवड केली जाईल. आधार क्रमांकाच्या मदतीने कुटुंबांची यादी तयार केली जाईल. संपूर्ण यादी तयार झाल्यानंतरच काम पुढे नेले जाईल. या योजनेचा लाभ बीपीएल कार्ड आणि आधार कार्डद्वारेच मिळणार आहे. योजनेचा लाभ घेण्यासाठी आधार कार्ड असणे आवश्यक आहे.

आयुष्मान भारत योजनेअंतर्गत भारत रोगमुक्त करण्याचा संकल्प करा

माननीय पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 2022 पर्यंत भारत रोगमुक्त करण्याचा सर्वात मोठा संकल्प घेतला आहे. भारताला डिजिटल इंडिया बनवण्याचा मोठा संकल्प करण्यात आला आहे. त्यानुसार या आराखड्याचा मसुदा तयार करण्यात आला आहे. या योजनेच्या मदतीने गरिबांचा जीव जाणार नाही. युनायटेड स्टेट्स सरकारने आपल्या देशातील 15 टक्के आरोग्य विमा प्रदान केला आणि त्याच वेळी, भारत सरकारने 40 टक्के (BPL) धारकांना आरोग्य विमा संरक्षण प्रदान केले आहे.

प्रधानमंत्री आयुष्मान भारत योजनेची कागदपत्रे

• आधार कार्ड
• कुटुंबातील सर्व सदस्यांचे
• शिधापत्रिका
• मोबाईल नंबर
• पत्ता पुरावा

आयुष्मान भारत योजनेच्या अंमलबजावणीमुळे रोजगारात वाढ

अनेक इस्पितळांना अनेक डॉक्टरांची गरज भासेल, अनेक परिचारिकांची गरज असेल, अनेक सफाई कामगारांची गरज असेल, अनेक मदतनीसांची गरज भासेल आणि अनेक नोकऱ्या वाढतील.