Topic: Qualities of an Ideal Teacher
ज्ञानाची गोष्ट असो, चांगला माणूस बनण्याची गोष्ट असो किंवा मग चांगल्या संस्कारची गोष्ट असो आपल्या आयुष्यात या गोष्टी आपल्याला आई- वडिलांपासून तर मिळतातच पण या व्यतिरिक्त आणखी एक महत्वाची व्यक्ती आपल्याला या गोष्टी शिकवत असते ती व्याक्ति म्हणजे ‘शिक्षक’. प्रत्येक विद्यार्थ्याला ज्ञान देण्यासह चांगले संस्कार एक शिक्षक देत असतो. एक विद्यार्थ्याला घडवण्यामागे त्यांच्या आईवडीलांसह मोठी जबाबदारी शिक्षकावर ही असते. त्यामुळे शिक्षकामध्ये शिकवण्याबरोबर आणखी बरेच गुण असणे आवश्यक आहे. आज आपण अशा काही गुणांवर नजर टाकणार आहोत आदर्श शिक्षकामध्ये असणे जरूरीचे आहे.
उत्तम स्वास्थ्य
आदर्श शिक्षकासाठी त्याचे आरोग्य चांगले असणे आवश्यक आहे, कारण तरच तो आपले कर्तव्य चोखपणे पार पाडू शकतो. शिक्षकाची तब्येत चांगली असेल तर त्याचे मनही निरोगी राहते. प्रभावी अध्यापन हे केवळ निरोगी शिक्षकच करू शकतात. जेव्हा शिक्षकाचे आरोग्य चांगले असेल तेव्हात्यांचे शरीर आणि व्यक्तिमत्व आकर्षक दिसेल, ज्याचा मुलांवर चांगला परिणाम होईल. हुशार
शिक्षक हुशार आणि प्रेमळ शिकवणारा असावा. हा एक जन्मजात गुण आहे, ज्याच्याकडे हा गुण आहे त्याने हा व्यवसाय करावा, अन्यथा त्याने करू नये, कारण त्याला नेहमी आपल्या बुद्धीचा वापर करावा लागतो. त्यामुळे त्याचा मानसिक विकास चांगला झाला पाहिजे. यामध्ये मेंदूचा मेंदूशी संबंध प्रस्थापित होतो. त्यामुळे या व्यवसायातील लोक कुशाग्र बुद्धीचे असावेत.
उत्साह
शिक्षक हा केवळ निरोगी आणि तंदुरुस्त असला पाहिजे असे नाही तर त्याच्यामध्ये उत्साह देखील असला पाहिजे, कारण जो उत्साही असेल तोच इतरांमध्ये उत्साह निर्माण करू शकतो.
भावनिक स्थिरता
शिक्षकांमध्ये भावनिक स्थिरता आणि संतुलन आवश्यक आहे. त्याच्या प्रभावामुळे, त्याला विविध प्रकारच्या समस्यांचे निराकरण करणे सोपे होते, ज्यामुळे तो विद्यार्थ्यांचा भावनिक विकास करण्यास सक्षम असतो. शिक्षकाने विद्यार्थ्यांवर लवकर रागवू नये. त्याच्या स्वभावात माधुर्य असणे आवश्यक आहे.
स्वारस्य आणि उत्साह
आदर्श शिक्षकाचे हे परम कर्तव्य आहे की त्याने त्याच्या व्यवसायात रस आणि उत्साह घ्यावा. तरच तो एक यशस्वी शिक्षक होऊ शकतो अन्यथा नाही. त्यामुळे त्याने विद्यार्थ्यांना आवडीने आणि उत्साहाने शिक्षण दिले पाहिजे, अन्यथा विद्यार्थीही शिक्षकाचा आदर करणार नाहीत.
सहानुभूती
शिक्षकामध्ये सहानुभूती असणे आवश्यक आहे. सहानुभूती म्हणजे दुस-यांच्या सुखासह सुख आणि दु:ख अनुभवणे. जर शिक्षक नेहमी मुलांशी सहानुभूतीने वागला तर विद्यार्थी देखील त्याचा आदर करेल आणि प्रत्येक आज्ञा पाळेल.
उच्च स्वर
शिक्षकासाठी उच्च आवाज असणे अत्यंत आवश्यक आहे, कारण जर शिक्षक हळू बोलला आणि वर्गाच्या शेवटच्या रांगेतील विद्यार्थ्यांना ऐकू येत नसेल तर त्यांचे अभ्यासाकडे लक्ष लागणार नाही. तसेच शिक्षकाचा स्वर नेहमी मध्यभागी असावा म्हणजे फार वेगवान ही नाही किंवा मंद नसावा.
संयम आणि सहिष्णुता
शिक्षक अत्यंत संयम आणि सहनशील असावा. क्षुल्लक गोष्टीवर शिक्षक रागावला आणि मारहाण करू लागला, तर त्याचे भयंकर परिणाम शिस्तीवर होतात. त्याने मुलांच्या समस्या समजून घेऊन त्या संयमाने आणि सहनशीलतेने सोडवल्या पाहिजे. त्याने प्रगती आणि अधोगती या दोन्ही वेळी संयमाने वागले पाहिजे.
भाषा
शिक्षकांची भाषा सोपी, गोड आणि स्पष्ट असावी जेणेकरून विद्यार्थ्यांना ती चांगली समजेल. जर त्याची भाषा अवघड आणि संस्कृतप्रधान असेल तर मुलाला समजणार नाही आणि विद्यार्थ्याला अभ्यास नेहमी कठीण वाटेल. सोप्या भाषेत शिकवल्याने विद्यार्थ्यांना गोष्टी नेहमी चांगल्या समजतील.
सामाजिकता
शिक्षक हा सामाजिक असावा. समाजापासून वेगळे कोणीही राहू शकत नाही, शिक्षक हा समाजाचा नेता असतो आणि तो भविष्यातील नागरिकांचा निर्माता असतो. त्यामुळे त्याने स्वत:ला समाजाच्या जवळ ठेवावे. सामाजिक शिक्षकाने विद्यार्थी, शिक्षक आणि पालक यांच्या सुख-दु:खात सहभागी होणे आवश्यक आहे आणि त्यांचे/तिचे वागणे सहानुभूती पूर्ण आणि उदार असले पाहिजे.
नेतृत्व क्षमता
शिक्षकांमध्ये नेतृत्वगुण असले पाहिजेत, परंतु त्यांचे नेतृत्व हे राजकीय नेतृत्व नसावे, तर त्यांचे नेतृत्व त्यांचे चारित्र्य, प्रभावी भाषण, शिस्त आणि सामाजिकता आणि इतरांकडून मिळालेला विश्वास आणि आदर यावर आधारित असावे. शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांच्या अडचणी दूर कराव्यात. शिक्षकांचे वर्तन प्रेमळ असावे जेणेकरून विद्यार्थ्यांचे मन जिंकता येईल.
वेळेची नियमितता
शिक्षक प्रत्येक क्षेत्रात आदर्श असले पाहिजेत. त्यांनी स्वत: शाळेत वेळेवर यावे, कारण प्रत्येक विद्यार्थ्याने वर्गात वेळेवर यावे, अशी त्यांची अपेक्षा असते आणि स्वत: उशीर झाल्यास विद्यार्थ्यांना वेळेवर येण्याची सक्ती करण्याची सक्ती ते करू शकत नाहीत. विद्यार्थी शिक्षकांचे अनुकरण करत असतो.
तुम्हाला काय वाटतं, अजुन कोणते गुण एका आदर्श शिक्षकामध्ये असण्याची गरज आहे?